45. Erich Wichman

1890-1929

Erich Wichman (Utrecht, 1890 – Amsterdam, 1929) was schrijver, beeldend kunstenaar en activist. Zijn vader, Arthur Wichman, werd op 28-jarige leeftijd hoogleraar in de mineralogie en geologie in Utrecht. Zijn moeder, Johanna Zeise, had grote belangstelling voor literatuur, filosofie en kunst en schreef tevens over deze zaken. Zijn jongere zuster, Clara Wichman, was juriste, voorvechtster van het vrouwenkiesrecht en gelijke behandeling van vrouwen en mannen. Het Clara Wichman Instituut is naar haar vernoemd.

Wichman toonde zich een begaafd kind maar werd desondanks in de eerste klas verwijderd van het Stedelijk Gymnasium vanwege het betreden van de klas met een geladen pistool. Ook een kort verblijf op een Duitse kostschool mocht niet baten. Zijn staatsexamen HBS in Nederland heeft hij nooit behaald.

In 1909 volgde Wichman als toehoorder de studie scheikunde en biologie aan de Rijksuniversiteit van Utrecht. Tijdens zijn studententijd viel hij op door zijn dandyachtige uiterlijk. Zijn interesse ging later naar kunst uit en daarom stapte hij in 1911 over naar de studie kunstgeschiedenis. Vanwege zijn literaire interesse kwam hij in contact met de Literair-Historische kring van de Utrechtsch Studenten corps en werd daar tevens in opgenomen. Zijn artistieke ontplooiingen bestonden uit publicaties in het studentenblad, schilderen en fluitspelen.

Vanaf 1911 schreef Wichman veel gedichten, notities en polemieken. Literaire ciritici waren vrij positief over zijn toekomst als dichter en jonge dichters Marsman en Engelman waren tot aan Wichmans dood vol bewondering voor hem. Zijn beeldende kunst werd minder enthousiast ontvangen. Vanwege zijn afkeer voor de stad Utrecht beschreef hij in De tang en het varken(1917) zijn portret van de Domstad, in een mengeling van proza en poëzie.

In 1922 ging hij via Parijs, Wenen en Berlijn naar Italië, waar hij een jaar als vertaler bij het Nederlandse Consultaat in Milaan werkte. Hier kwam hij in contact met het fascisme van Mussolini. Wichman bewonderde Mussolini en stapte ook van het anarchisme over naar het fascisme.

Op 29 november 1928 liep Wichman een longontsteking op nadat hij met Utrechtse studenten een overstroming bij de Vechtdijk bij Breukelen probeerde te overkomen. Op Nieuwsjaardag 1929 overleed hij aan zijn longontsteking.

 

 

Ons nationaal drinklied uit De tang en het varken(1917)

Wij drinken hier niet van verdriet,
Nog minder van plezier;
Toch drinken wij, zoals gij ziet:
Er is niets anders hier!

Want in de schemer van uw dag,
Vaal tussen nacht en nacht,
Was er niet één die naar ons zag,
Géén die ons nodig dacht.

Niet één die onze wijsheid riep,
Of wachtte op ons hart.
Toen God de hele wereld schiep…
Neen! Gij ontstond apart: –

Een mossel droop tot tijdverdrijf
In mist die gold’ en klokt’
Zijn slijm, dat door het grauwe wijf
Mumm’lend werd ingeslokt.

Toen rees de mist, en geeuwd’ in bas,
En zakte in tot pap,
Waaruit de blazen vunzig gas
Opgulpten met een klap.

De mist werd vorm (zo ongeveer),
De mist werd land, werd poel,
De mist werd stad en – te veel eer! –
De mist werd mens, werd smoel.

Zoals uw land werd neergesmeerd:
Modderig, lichtloos, plat,
Zo blijft uw geest ook – tot gij keert
Daar waar gij werd, totdat

U lekker slurpt uw moeder Mist
En uitkokt, weet-ik-waar,
Waar gij dan verder rot en gist,
Wellicht lust men u daar! –

Welaan: Vervloekt! Er weent hier geen,
Er heeft hier niemand vreugd:
Gij hebt de oude Bols alleen
Als nationale deugd.

Gíj drinkt en zwelt, gij ademt stank,
Luid wordt uw vuile aard;
Ah, barsttet gij maar van de drank,
Gij zijt uw drank niet waard!

Wíj drinken, en een fijne walm
Daalt op de ogen neer:
Wij zien u nog, maar lachen kalm,
Gij hindert ons niet meer.

Dan raken hart of lever
Genadiglijk defekt,
Zo stikt in de jenever
Het Hollands intellect.